De psychoanalyse gaat ervan uit dat elk mens een onbewuste heeft, simpel gezegd een deel van zichzelf dat niet gekend is. Wat nog iets anders is dan wel of geen zelfkennis hebben. Dat onbewuste speelt een belangrijke rol in keuzes die we maken, relaties die we aangaan,..het werkt eigenlijk door in alles.

De manier bij uitstek om dit onbewuste bloot te leggen is de taal, het spreken. Komen spreken over wie je bent, wat je drijft, wat je geschiedenis is tot nu toe. Spreken om de oorzaken van je lijden of symptomen te achterhalen.

Bij een psychoanalyse neem je na een aantal verkennende gesprekken plaats op de divan.
Inhoudelijk geldt er maar één regel namelijk die van de vrije associatie. Dit houdt in dat je alles zegt wat in je opkomt op dat moment, los van chronologie, logica of wat je denkt dat mag of niet mag gezegd worden. Alles zeggen dus. Dat gaat natuurlijk over je ervaringen en geschiedenis, maar ook over de analyse zelf of over je therapeut.

Psychoanalytische psychotherapie gebeurt in de face à face opstelling. Dezelfde regel van de vrije associatie geldt hier ook, alles zeggen wat in je opkomt zowel over jou en je leven als over de therapie en de therapeut. Binnen een psychotherapie kan je er natuurlijk voor kiezen om het gericht over een aantal onderwerpen te hebben. In die zin gaat een analyse meestal ruimer dan een therapie.

In beide gevallen zijn er duidelijke afspraken over de setting en context. De inhoudelijke invulling daarentegen is volledig vrij. Waarover we spreken, hangt af van wat je op dat moment bezig houdt.

In contrast met de karikatuur van de therapeut die nauwelijks meer doet dan ‘begripvol hummen’, zal de therapeut je om verduidelijking vragen, hypotheses en interpretaties formuleren,… je stof tot nadenken geven.

Wat een psychotherapeut niet doet is je zeggen wat je wel en niet zou moeten doen, je veroordelen of een oordeel uitspreken over je leven.

Wat een psychotherapeut wel doet is naar je luisteren, ten gepasten tijde elementen uit je verhaal verduidelijken of interpreteren en samen met jou de ontbrekende delen van de puzzel zoeken en ze op hun plaats leggen.